Cmentarz ¿ydowski w £odzi - cmentarz w £odzi za³o¿ony w 1892 roku, po³o¿ony w po³udniowej czê¶ci Ba³ut, na niewielkim wzniesieniu pomiêdzy ulicami Brack±, Zagajnikow±, Zmienn± i Inflanck±; najwiêksza w Polsce pod wzglêdem powierzchni nekropolia ¿ydowska (42 ha, ponad 230 tys. pochowanych, w tym ok. 45 tys. stanowi± mogi³y zmar³ych i zamordowanych w okresie funkcjonowania ³ódzkiego getta). W momencie za³o¿enia by³ najwiêkszym cmentarzem ¿ydowskim w Europie, obecnie najwiêkszym jest cmentarz berliñski. [¼ród³o: Wikipedia, 165874]
| wyznanie | Judaizm |
| typ cmentarza | wyznaniowy |
| stan cmentarza | czynny |
| [¼ród³o: Wikipedia, 165874] |
Historia
Cmentarze ¿ydowskie sk³adaj± siê zawsze z dwóch czê¶ci: przedpogrzebowej i grzebalnej. W czê¶ci przedpogrzebowej nastêpuje przygotowanie zw³ok do pochówku, miêdzy innymi poprzez rytualne obmycie zw³ok wod± (na ³ódzkim cmentarzu zachowa³ siê metalowy stó³ do obmywania zw³ok mêskich) i zawiniêcie ich w bia³y ca³un. Przygotowanie zw³ok mêskich odbywa siê po prawej stronie domu przedpogrzebowego, a kobiecych po lewej. Dopiero tak przygotowane zw³oki przenosi siê do czê¶ci grzebalnej zwanej wiecznym domem (domem ¿ycia lub dobrym miejscem) przez wewnêtrzn± bramê. Unika siê okre¶leñ zwi±zanych ze s³owem ¶mieræ. Poniewa¿ czê¶æ przedpogrzebowa nie jest u¶wiêcona spe³nia równie¿ rolê czê¶ci gospodarczej danego cmentarza.
Do zakoñczenia I wojny ¶wiatowej.
W koñcu XIX w. pierwszy cmentarz ¿ydowski w £odzi przy ul. Weso³ej (obecnie nazywany starym) wype³ni³ ca³kowicie obszar jemu przeznaczony. Powsta³a konieczno¶æ budowy nowego i dlatego w 1891 roku Izrael Poznañski kupi³ od Juliusza Heinzla ponad 10 hektarów terenów wydzielonych z dóbr Marysin i Arturówek. 5 sierpnia 1892 r. w³adze gubernialne wyrazi³y zgodê na lokalizacjê nowego cmentarza, któr± zatwierdzi³ 4 wrze¶nia 1892 r. Genera³-Gubernator. 10 listopada 1892 r. Dozór Bó¿niczy zawiadomi³ prezydenta £odzi, ¿e zamkniêto stary cmentarz i otworzono nowy przy ul. Brackiej. W kwietniu 1898 r. nast±pi³o otwarcie najwiêkszego w Polsce domu przedpogrzebowego (powierzchnia zabudowy 850 m) wzniesionego wed³ug projektu Adolfa Zeligsona, z inicjatywy Miny Konstadt - wdowy po Hermanie - która podarowa³a na ten cel 18 tys. rubli.
Okres miêdzywojenny.
W okresie miêdzywojennym ulica wiod±ca do bramy cmentarnej nosi³a nazwê Cmentarnej. Obecn± nazwê - Chryzantem, otrzyma³a w 1961 roku. W 2008 r. jej czê¶æ od ul. Brackiej do bramy cmentarnej otrzyma³a nazwê Abrama Cytryna.
Okres okupacji niemieckiej, 1939-1945.
W okresie II wojny ¶wiatowej teren cmentarza znalaz³ siê w granicach getta. Pozosta³o¶ci± po tym tragicznym okresie jest tzw. pole gettowe, miejsce masowych pochówków wiê¼niów getta i wiele innych osobnych mogi³ z tego okresu. Ogó³em na tym polu pochowano ponad 45 tys. osób.
Okres wspó³czesny.
W roku 1956 na terenie czê¶ci przedcmentarnej stan±³ niewielki pomnik po¶wiêcony ofiarom ³ódzkiego getta i obozów zag³ady, w kszta³cie obelisku oraz ¶wiecznika i z³amanego drzewa dêbu.
W 1980 r. cmentarz zosta³ wpisany do rejestru zabytków. W 1984 r. powo³ano do ¿ycia Spo³eczny Komitet Opieki nad Cmentarzem ¯ydowskim w £odzi. Od lat 90. XX wieku zauwa¿alna jest intensyfikacja dzia³añ na rzecz ratowania nekropolii, m.in. uporz±dkowano Pole Gettowe, odrestaurowano zabytkow± mozaikê wewnêtrznej kopu³y grobowca Poznañskiego, poddano renowacji dom przedpogrzebowy. Aktywnie, od prze³omu lat osiemdziesi±tych i dziewiêædziesi±tych XX w., wspó³dzia³a przy renowacji cmentarza Fundacja Rodziny Nissenbaumów.
W 2015 cmentarz zosta³ uznany pomnikiem historii. [¼ród³o: Wikipedia, 165874]
