Stary cmentarz ¿ydowski w £odzi - nieistniej±cy cmentarz ¿ydowski na Ba³utach przy ul. Weso³ej w £odzi.
Kirkut zosta³ za³o¿ony 4 kwietnia 1811 roku na gruntach odkupionych od Adama i Magdaleny Lipiñskich - mieszczan ³ódzkich oraz s±siaduj±cych gruntów innych osób. Wcze¶niej zmarli ³ódzcy ¯ydzi grzebani byli na kirkutach w pobliskim Lutomiersku i Strykowie.
Cmentarz pierwotnie mia³ powierzchniê 0,06 ha, ale ju¿ w latach 80. XIX wieku na powiêkszanej nekropolii brakowa³o miejsca. Pochowano tu wielu ³ódzkich kupców, nauczycieli, przemys³owców, dzia³aczy spo³ecznych i religijnych - w sumie ponad 13 tys. osób zmar³ych narodowo¶ci ¿ydowskiej[. Najs³awniejszymi pochowanymi tam byli: rabin Chaskiel Naumberg, Pinkus Zajdler, Pinkus Sonenberg, Moj¿esz Fajt³owicz, Lejzer Perlmutter oraz Kalman Poznañski. Znajdowa³y siê tam groby cz³onków rodzin Silbersteinów, Prussaków, Rosenblattów][.]
Ze wzglêdu na brak miejsca na pochówki, 30 wrze¶nia 1888 roku, Dozór Bó¿niczy zwróci³ siê do prezydenta miasta W³adys³awa Pieñkowskiego z pro¶b± o zezwolenie na powiêkszenie cmentarza lub za³o¿enie nowego. Ostatecznie cmentarz zamkniêto 10 listopada 1892 roku. Po 1892 roku jednak sporadycznie odbywa³y siê pogrzeby[. Podczas wojny w 1914 roku, kiedy nowy cmentarz by³ niedostêpny, chowano nadal na starym. Ostatniego pochówku przy Weso³ej dokonano prawdopodobnie w 1922 roku. Pochowano wtedy Efraima Lande w ohelu jego ojca Symche Binema. W miêdzywojniu dom przedpogrzebowy pe³ni³ funkcjê szpitala dla chorych umys³owo. Funkcjonowa³ on równie¿ podczas II wojny ¶wiatowej][.]
W 1942 roku nekropola przy ul. Weso³ej zosta³a zdewastowana. Czê¶æ macew zdemontowano i wykorzystano do utwardzania dróg[. Prawdopodobnie czê¶ci nagrobków z pierwszej ¿ydowskiej nekropolii w £odzi u¿yto do utwardzenia nawierzchni i wybrukowania podwórek m.in. przy ulicy Zgierskiej i Bazarowej. Szpital (dawny dom przedpogrzebowy) dla umys³owo chorych zosta³ zlikwidowany we wrze¶niu 1942 roku (chorych zamordowano w o¶rodku zag³ady w Che³mnie nad Nerem), a w opuszczonym budynku umieszczono resort stolarski][. ]
Ostatecznie cmentarz zlikwidowano w 1949 roku - w czasie budowy ulicy Zachodniej, a pozosta³y teren zosta³ przeznaczony przez ówczesne w³adze pod budowê domów. Likwidacja odby³a siê niezgodnie z prawem, nie by³o ekshumacji szcz±tków pochowanych[. ]
Obecnie przez teren cmentarza przebiega zachodnia nitka ulicy Zachodniej, obok wybudowano bloki. Pami±tk± po nekropolii s± dzi¶ fragmenty murów na ty³ach kamienic przy ulicach Rybnej i Bazarowej. Przy ul. Rybnej znajduje siê pami±tkowy obelisk z tablic±. Przy okazji remontów ul. Zachodniej i prac ziemnych na terenie osiedla przy tej ulicy ci±gle odnajduje siê szcz±tki ludzkie pochodz±ce z dawnego cmentarza, gdy¿ w latach 50. nie przeprowadzono ekshumacji zw³ok. [¼ród³o: Wikipedia, 655187]
wyznanie | Judaizm |
typ cmentarza | wyznaniowy |
stan cmentarza | nieczynny |
[¼ród³o: Wikipedia, 655187] |