Wybierz język

polski

Zamknij

cmentarz: Powązki, Warszawa
fotografia: Jacek Michiej
Zbigniew Romaszewski
Zbigniew Jan Romaszewski (ur. 2 stycznia 1940 w Warszawie, zm. 13 lutego 2014 tamże) - polski polityk, działacz opozycji w okresie PRL, doktor nauk fizycznych. Wieloletni senator, sprawujący nieprzerwanie urząd przez siedem kadencji od czasu ponownego powołania Senatu w 1989 do 2011 (I, II, III, IV, V, VI i VII kadencji), w latach 2007-2011 wicemarszałek Senatu VII kadencji, członek Trybunału Stanu. Kawaler Orderu Orła Białego. Jego żoną była Zofia Romaszewska, z którą miał córkę Agnieszkę Romaszewską-Guzy.
Polska
obszar, na którym są dostępne usługi
obszar, na którym usługi nie są dostępne
Życiorys
Młodość i wykształcenie.
Rodzina Zbigniewa Romaszewskiego ze strony ojca, Józefa Romaszewskiego, wywodziła się z drobnej szlachty spod Grodna, zaś ze strony matki, Zofii z domu Šipka, pochodziła ze słowackiego Martina. Jego rodzice byli warszawskimi kupcami, prowadzili sklep. Zbigniew Romaszewski urodził się kilka miesięcy po wybuchu wojny. Powstanie warszawskie rodzina przeżyła na Starym Mieście. Po kapitulacji Niemcy wywieźli ich do Groß-Rosen. Stamtąd Zbigniew Romaszewski wraz z matką trafił do obozu pracy w Turyngii, babka i ciotka zostały zesłane do Ravensbrück, a ojciec do Sachsenhausen, skąd już nie powrócił. Okoliczności jego śmierci nie zostały ustalone.

Do Warszawy wrócił w 1945. Uczęszczał do szkoły podstawowej na Szmulkach. Maturę w Liceum Ogólnokształcącym im. Bolesława Chrobrego zdał w 1957.

W 1955 w szkole średniej wstąpił do koła Związku Młodzieży Polskiej, które w 1956 rozwiązano. W październiku 1956 uczestniczył w zjeździe założycielskim marksistowskiego Rewolucyjnego Związku Młodzieży, na którym poznał swoją przyszłą żonę Zofię. Związek małżeński zawarł w 1960.

Ukończył studia z zakresu fizyki na Uniwersytecie Warszawskim (1964), doktoryzował się w Instytucie Fizyki PAN w październiku 1980. W jednostce tej pracował do czerwca 1981, po czym przeszedł na urlop bezpłatny w związku z działalnością związkową.

Działalność opozycyjna w PRL.
Od drugiej połowy lat 60. zaangażowany w działalność opozycyjną. W 1967 wraz z żoną Zofią zbierał podpisy pod petycją pracowników naukowych w obronie Adama Michnika. Po marcu 1968 w mieszkaniu Romaszewskich odbywały się dyskusje polityczne, na które zapraszano m.in. Ludwika Cohna, Edwarda Lipińskiego, Jana Nepomucena Millera, Marię Ossowską.

W czerwcu 1976 po protestach robotniczych w Radomiu i Ursusie uczestniczył w organizowanej przez Komitet Obrony Robotników akcji pomocy represjonowanym. Od 1977 był członkiem Komitetu Samoobrony Społecznej KOR. Wraz z żoną Zofią kierował Biurem Interwencyjnym KSS KOR, rejestrującym przypadki łamania praw człowieka i niosące ofiarom bezprawia pomoc prawną i materialną. Na przełomie 1979 i 1980 zakładał Komitet Helsiński, organizację nadzorującą wprowadzanie w życie postanowień KBWE. Pod jego redakcją Komitet Helsiński opublikował ''Raport Madrycki'', omawiający stan przestrzegania praw człowieka w PRL, w oparciu o konkretne, zarejestrowane przez Biuro Interwencji, przypadki łamania prawa.

W latach 1980-1981 kierował Komisją Interwencji i Praworządności NSZZ Solidarność, został wybrany do prezydium zarządu Regionu Mazowsze związku, a następnie do Komisji Krajowej. Był wielokrotnie zatrzymywany przez funkcjonariuszy Służby Bezpieczeństwa. Wraz z Zenobią Łukaszewicz zredagował książkę ''Czerwiec 1976. Radom. Doniesienie o przestępstwie'' (1981).

W stanie wojennym ukrywał się, będąc poszukiwanym. W broszurze ''Sierpień 1980 - Grudzień 1981 - co dalej?'', opublikowanej w marcu 1982, sformułował program scentralizowanego oporu, opowiadając się za powstaniem ośrodka kierowniczego podziemnej Solidarności. W tym czasie zorganizował podziemne Radio Solidarność. Pierwszą audycję nadano 12 kwietnia 1982 w Warszawie. 8 maja tego samego roku razem ze Zbigniewem Bujakiem, Zbigniewem Janasem i Wiktorem Kulerskim powołał tajną Regionalną Komisję Wykonawczą NSZZ Solidarność Region Mazowsze. 29 sierpnia 1982 został aresztowany i sądzony w dwóch kolejnych procesach przeciwko twórcom Radia Solidarność i działaczom KSS KOR, następnie więziony od 1982 do 1984. Został wtedy objęty opieką Amnesty International jako więzień sumienia.

Był głównym organizatorem Tygodnia Więźnia Politycznego, który miał miejsce w dniach 3-10 listopada 1985. W tym samym roku wraz z żoną powołał Polski Fundusz Praworządności i został jego prezesem. Od grudnia 1986 kierował stworzoną w podziemiu Komisją Interwencji i Praworządności NSZZ Solidarność, która zajmowała się dokumentowaniem przypadków represji i pomocą ofiarom. W 1988 współorganizował jawną, nielegalną I Międzynarodową Konferencję Praw Człowieka w kościele w Mistrzejowicach w Nowej Hucie.

Przed obradami Okrągłego Stołu napisał broszurę ''Minimalizm radykalny. Propozycje programowe dla NSZZ Solidarność''. W obradach Okrągłego Stołu zasiadał w podzespole ds. reformy państwa i sądów.

III Rzeczpospolita.
Od 4 lipca 1989 do 7 listopada 2011 nieprzerwanie zasiadał w Senacie RP, był wybierany kolejno jako kandydat bezpartyjny z ramienia Komitetu Obywatelskiego (1989), jako kandydat niezależny (1991), z NSZZ Solidarność (1993), Ruchu Odbudowy Polski (1997), Bloku Senat 2001 (2001) oraz w 2005 i w 2007 z ramienia Prawa i Sprawiedliwości.

W Senacie I, II, IV i VI kadencji przewodniczył Komisji Praw Człowieka i Praworządności. Był też w różnych kadencjach członkiem następujących komisji: Regulaminowej i Spraw Senatorskich, Obrony Narodowej, Nadzwyczajnej do spraw górnictwa, Nadzwyczajnej do spraw integracji europejskiej, Gospodarki Narodowej, Nadzwyczajnej do spraw inicjatywy ustawodawczej w sprawie zmiany przepisów o obywatelstwie polskim, Spraw Zagranicznych i Integracji Europejskiej, Regulaminowej, Etyki i Spraw Senatorskich oraz Ustawodawstwa i Praworządności.

Od 22 maja 1992 do 5 czerwca 1992 był prezesem Komitetu ds. Radia i Telewizji.

W 1998 założył Fundację Obrony Praw Człowieka, która w 50. rocznicę uchwalenia Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka zorganizowała w Warszawie III Międzynarodową Konferencję Praw Człowieka.

W wyborach parlamentarnych w 2001 zdobył mandat senatorski po raz piąty, uzyskując 284 374 głosów (38,98% ogółu głosów ważnych). W 2003 organizował nowe ugrupowanie pod nazwą Suwerenność-Praca-Sprawiedliwość, które nie podjęło jednak szerszej działalności. W wyborach parlamentarnych w 2005 po raz szósty wszedł do Senatu, otrzymując 326 442 głosy (42,92%). Następnie jego partia SPS została rozwiązana, po czym pozostał formalnie bezpartyjny. W wyborach parlamentarnych w 2007 po raz siódmy uzyskał mandat senatorski, otrzymując 330 396 głosów (28,87%). 28 listopada 2007 został wybrany na wicemarszałka Senatu. 15 lutego 2010 zrezygnował z członkostwa w KP Prawa i Sprawiedliwości, jednak 8 lipca tego samego roku powrócił do klubu. W 2011 wszedł w skład rady Stowarzyszenia Solidarni 2010.

W wyborach parlamentarnych w tym samym roku nie uzyskał reelekcji, przegrywając z Markiem Borowskim. W 2011 Sejm wybrał go na członka Trybunału Stanu.

W 2013 sąd uwzględnił jego wniosek o zadośćuczynienie i odszkodowanie za okres uwięzienia w okresie PRL, zasądzając łącznie 240 tys. zł. Spotkało się to z negatywną oceną części przedstawicieli dawnej opozycji antykomunistycznej, w tym Lecha Wałęsy, Waldemara Kuczyńskiego i Grzegorza Schetyny.

W 2014 był współzałożycielem Komitetu Obywatelskiego Solidarności z Ukrainą (KOSzU).

Zmarł 13 lutego 2014 w wyniku zawału mózgu. 20 lutego 2014, po nabożeństwie żałobnym w stołecznej bazylice archikatedralnej św. Jana Chrzciciela, został pochowany z ceremoniałem wojskowym w Alei Zasłużonych na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.
Odznaczenia, wyróżnienia i upamiętnienie
; Ordery i odznaczenia
9 listopada 2011 został odznaczony przez prezydenta Bronisława Komorowskiego Orderem Orła Białego; uroczystość wręczenia orderu odbyła się następnego dnia.

Zarządzeniem prezydenta RP na uchodźstwie Ryszarda Kaczorowskiego z 11 listopada 1990 został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.

W 2007 nadano mu Krzyż Komandorski Orderu Za Zasługi dla Litwy. W 2008 otrzymał portugalski Krzyż Wielki Orderu Zasługi. Pośmiertnie w 2014 został odznaczony Orderem Honor Narodu Czeczeńskiej Republiki Iczkerii.

; Nagrody i wyróżnienia
W 2013 otrzymał tytuł honorowego obywatela m.st. Warszawy. Ponadto wyróżniany odznaczeniami prywatnymi (m.in. Krzyżem Solidarności Walczącej).

W 1987 Zbigniew i Zofia Romaszewscy otrzymali Nagrodę Praw Człowieka Fundacji Aurora działającej przy Uniwersytecie Stanforda w Kalifornii, zaś w 2006 zostali uhonorowani nagrodą Kustosz Pamięci Narodowej.

; Upamiętnienie
W 2014 jego imieniem nazwano salę nr 176 w budynku Senatu. Imieniem Zbigniewa Romaszewskiego nazwano także rondo w Siedlcach, aleję w Radomiu oraz ulice w Warszawie (w dzielnicy Bielany) i Tarnowie Podgórnym.

Po śmierci Zbigniewa Romaszewskiego, decyzją jego żony i córki, przyznane mu odznaczenia przekazano do Archiwum Senatu, a dokumenty związane z jego działalnością polityczną, społeczną i naukową trafiły do Archiwum Akt Nowych.
Księga Wpisów
Brak wpisów w Księdze Wpisów.
Zapalone znicze
Lista jest pusta
Galeria
Wikipedia
Wikipedia
Wikipedia, Files provided by Senate of Poland, Items with OTRS permission confirmed, Jan Krzysztof Bielecki, Solidarność, Władysław Frasyniuk, Zbigniew Bujak, Zbigniew Romaszewski
Wikipedia, Files provided by Senate of Poland, Items with OTRS permission confirmed, Jan Krzysztof B
Wikipedia, Ewa Junczyk-Ziomecka, Irena Anders, Maria Kaczyńska in 2007, PolishPresidentCopyright, Zbigniew Romaszewski
Wikipedia, Ewa Junczyk-Ziomecka, Irena Anders, Maria Kaczyńska in 2007, PolishPresidentCopyright, Zb
Wikipedia, Andrzej Person, Ewa Junczyk-Ziomecka, Irena Anders, Maria Kaczyńska in 2007, PolishPresidentCopyright, Zbigniew Romaszewski
Wikipedia, Andrzej Person, Ewa Junczyk-Ziomecka, Irena Anders, Maria Kaczyńska in 2007, PolishPresid
Wikipedia, Files provided by Senate of Poland, Items with OTRS permission confirmed, Senate of Poland, Zbigniew Romaszewski
Wikipedia, Files provided by Senate of Poland, Items with OTRS permission confirmed, Senate of Polan
Wikipedia, Bogdan Borusewicz in 2014, Files provided by Senate of Poland, Items with OTRS permission confirmed, Jarosław Kaczyński in 2014, Senate of Poland, Zbigniew Romaszewski
Wikipedia, Bogdan Borusewicz in 2014, Files provided by Senate of Poland, Items with OTRS permission
Wikipedia, Agnieszka Romaszewska-Guzy, Bogdan Borusewicz in 2014, Files provided by Senate of Poland, Irena Zofia Romaszewska, Items with OTRS permission confirmed, Jan Wyrowiński, Jarosław Kaczyński in 2014, Maria Pańczyk-Pozdziej, Senate of Poland
Wikipedia, Agnieszka Romaszewska-Guzy, Bogdan Borusewicz in 2014, Files provided by Senate of Poland
Wikipedia, Files provided by Senate of Poland, Irena Zofia Romaszewska, Items with OTRS permission confirmed, Senate of Poland, Zbigniew Romaszewski
Wikipedia, Files provided by Senate of Poland, Irena Zofia Romaszewska, Items with OTRS permission c
Wikipedia, Bogdan Borusewicz in 2014, Files provided by Senate of Poland, Irena Zofia Romaszewska, Items with OTRS permission confirmed, Jarosław Kaczyński in 2014, Zbigniew Romaszewski
Wikipedia, Bogdan Borusewicz in 2014, Files provided by Senate of Poland, Irena Zofia Romaszewska, I
Wikipedia, Agnieszka Romaszewska-Guzy, Bogdan Borusewicz in 2014, Files provided by Senate of Poland, Items with OTRS permission confirmed, Senate of Poland, Zbigniew Romaszewski
Wikipedia, Agnieszka Romaszewska-Guzy, Bogdan Borusewicz in 2014, Files provided by Senate of Poland
Operatorem serwisu jest
Erkwadrat sp. z o.o.
ul. Letnia 16
05-510 Chyliczki
123-139-4399
+48 (22) 350 75 61
kontakt@pamietam.pl
facebook/pamietam
Rozliczenia transakcji
kartą płatniczą i e-przelewem
przeprowadzane są za pośrednictwem
dotpay.pl