Aleksander Lesser

Życiorys

Urodził się jako jedno z dwanaściorga dzieci kupca Lewiego (1791-1870) i Róży Loewenstein (1790-1840). Był żonaty z Julią Bergson (1839-1918), córką Ludwika Bergsona.

Studiował malarstwo na Oddziale Sztuk Pięknych Uniwersytetu Warszawskiego, a także na uczelniach artystycznych w Dreźnie i Monachium. W lipcu 1835 r. zgłosił się do Akademii Sztuk Pięknych w Monachium (klasa malarstwa). Stał się jednym z twórców odmiany polskiego malarstwa historycznego, tzw. nurtu archeologicznego (mającego na celu przedstawienie całej historii Polski), który zaistniał jeszcze przed działalnością artystyczną Jana Matejki.

W życiu religijnym nie okazywał zainteresowania judaizmem, choć nie zerwał z nim związków całkowicie. Przeważnie nie szukał motywów malarskich w historii starożytnego Izraela (z wyjątkiem jednego namalowanego obrazu: ''Dawid dziękujący Bogu za zwycięstwo nad Goliatem''). Nie okazywał również szczególnego zainteresowania życiem społeczności żydowskiej w Polsce ani kontaktami z kulturą Izraela.

Był jednym z autorów haseł oraz ilustracji do Encyklopedii Powszechnej Orgelbranda z lat 1859-1868. Jego nazwisko wymienione jest w I tomie z 1859 roku na liście twórców zawartości tej encyklopedii.

Po śmierci w 1884 w Krakowie został pochowany na cmentarzu żydowskim przy ulicy Okopowej w Warszawie (kwatera 20, rząd 9). [źródło: Wikipedia, Aleksander_Lesser]

Działalność publicystyczna

Lesser prowadził także działalność publicystyczną, zamieszczając artykuły w gazecie Kłosy oraz Sprawozdaniach Towarzystwa Zachęty (którego był współzałożycielem w 1860), gdzie zamieszczał m.in. kroniki artystyczne. Ponadto zajmował się ilustratorstwem, litografią i scenografią. Opracował m.in. ilustracje do dzieł Adama Mickiewicza i Antoniego Malczewskiego, niekiedy wykonując litografie dzięki współpracy z zakładem drukarskim Maksymiliana Fajansa. W dziedzinie scenografii jednym z jego sukcesów były projekty kostiumów do sztuki Zbójcy Friedricha Schillera, wystawionej 1868 w Teatrze Letnim, a także szkic dekoracji do dramatu Wincentego Rapackiego Wit Stwosz, wystawionego w Teatrze Wielkim w 1875.

Po roku 1870 zajął się również krytyką artystyczną, równolegle prowadząc badania nad sztuką dawną. W 1883 doprowadził do wydania ''Przewodnika do opisu dawnych pomników sztuki z dołączeniem XV tablic typów budownictwa, rzeźby i malarstwa'', przez Delegację Komitetu Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych, której był wówczas przewodniczącym. [źródło: Wikipedia, Aleksander_Lesser]

Dzieła

Prace, które tworzył, opierał na poważnych studiach z dziejów Polski. Do najbardziej znanych obrazów należą:
* ''Obrona Trembowli przeciw Turkom'' (1841)
* ''Pogrzeb pięciu ofiar manifestacji w Warszawie w roku 1861'' (1861) przedstawiający pogrzeb zamordowanych przez Kozaków Polaków i Żydów, w którym uczestniczyli duchowni katoliccy, protestanccy oraz rabini
* ''Wizerunki królów polskich'' - 42 portretów królów polskich malowanych według wzorów pomnikowych. Wizerunki wraz z komentarzem historycznym Juliana Bartoszewicza zostały wydane w Warszawie w 1860 (Aleksander Lesser, ''Królowie polscy'') w oficynie wydawniczej Dzwonkowskiego{{odn|Bartoszewicz|1861}}.

Ponadto:
* ''Kadłubek piszący kronikę w klasztorze''
* ''Młody Bolesław Krzywousty wyjeżdża do Morawii''
* ''Pożegnanie Henryka z Legnicy ze św. Jadwigą''
* ''Koronacja Leszka Białego''
* ''Hołd pruski''
* ''Wydobycie zwłok Wandy z Wisły''
* ''Ostatnie chwile Mikołaja Kopernika''.
Lesser malował także obrazy z chrześcijańskimi motywami religijnymi, m.in. przedstawiające Wniebowstąpienie Chrystusa i świętą Magdalenę.

W uznaniu za ''Wizerunki królów polskich'' został mianowany członkiem Towarzystwa Naukowego Krakowskiego, od króla szwedzkiego Karola XV otrzymał złoty medal z napisem ''Litteris et artibus'' (Naukom i sztukom), a od króla saskiego Jana Wettyna - pierścień brylantowy. [źródło: Wikipedia, Aleksander_Lesser]