Życiorys
Urodził się w spolonizowanej rodzinie żydowskiej, jako syn Jakuba Małowista, lekarza. Po zdaniu matury w 1927 podjął studia historyczne na Uniwersytecie Warszawskim. Pod kierunkiem Marcelego Handelsmana napisał pracę magisterską i doktorską (''Handel zagraniczny Sztokholmu i polityka zewnętrzna Szwecji w latach 1470-1503''). Po ukończeniu studiów podjął pracę w gimnazjum im. Jana Kreczmara w Warszawie, gdzie jednym z jego uczniów był Richard Pipes. W 1938 zrezygnował z pracy, ze względu na panujący wśród grona nauczycielskiego antysemityzm. Od tej pory pracował w szkolnictwie żydowskim. Do wybuchu II wojny światowej pracował nad habilitacją, którą poświęcił historii Kaffy w XV wieku. Latem 1939 wyjechał na Krym w celu zobaczenia obiektów, które badał. Kilka dni po powrocie zastał go wybuch wojny.
Podczas II wojny światowej wraz z żoną i teściową przebywał w getcie warszawskim, gdzie zajmował niewielkie mieszkanie przy ulicy Siennej. Początkowo prowadził tajne komplety w tajnym gimnazjum Mirlasowej, następnie podjął pracę w szopie, równocześnie gromadząc materiały historyczne, które przetrwały w Archiwum Ringelbluma. 13 sierpnia 1942, podczas pobytu w pracy, jego żona i teściowa zostały zabrane przez Niemców na Umschlagplatz i wywiezione do obozu zagłady w Treblince. Po tym wydarzeniu zdecydował się na ucieczkę z getta. Po aryjskiej stronie pomagali mu m.in. Stanisław Herbst, Helena Brodowska, Witold Kula i Czeczottowa, nauczycielka w gimnazjum Kreczmara. Po opuszczeniu Warszawy trafił na jedną z wsi w powiecie radzyńskim, gdzie pod fałszywymi personaliami - Józef Mil, pracował jako nauczyciel. Tam doczekał końca wojny. W 1944 przeprowadził się do Lublina, gdzie zaangażował w pracę w rozgłośni radiowej PKWN. Po niedługim czasie uległ wypadkowi, wpadając pod ciężarówkę.
Był członkiem Marksistowskiego Zrzeszenia Historyków, współzałożycielem Towarzystwa Kursów Naukowych. Członek Rady Redakcyjnej ''Przeglądu Historycznego''.
Prowadził badania nad miejscem Europy Środkowo-Wschodniej w systemie gospodarczym całego kontynentu, mechanizmami gospodarczymi Europy u schyłku średniowiecza i na początku nowożytności oraz relacjami między Europą a krajami Afryki i Orientu. W 1978 podpisał deklarację założycielską Towarzystwa Kursów Naukowych.
Międzynarodowej sławy amerykański socjolog i historyk Immanuel Wallerstein wskazuje na Mariana Małowista jako najważniejszego (obok Fernanda Braudela) inspiratora koncepcji analizy systemów-światów.
W PRL informacje na temat Mariana Małowista podlegały cenzurze. W 1977 roku jego nazwisko znajdowało się na specjalnej liście osób pod szczególną kontrolą cenzury. Zalecenia cenzorskie dotyczące jego osoby zanotował Tomasz Strzyżewski, który w swojej książce o peerelowskiej cenzurze opublikował notkę informacyjną z 7 stycznia 1977 roku Głównego Urzędu Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk. Wytyczne dla cenzorów wymieniały jego nazwisko z adnotacją: "Wszelkie próby popularyzowania w środkach masowego przekazu (prasa codzienna, radio, TV, tygodniki społeczno-polityczne) niżej wymienionych osób należy sygnalizować kierownictwu GUKPPiW". Zalecenia cenzorskie zezwalały jedynie na publikacje w prasie specjalistycznej, naukowej oraz skryptach itp.{{odn|Tomasz Strzyżewski|2015|s=139}}.
Jest pochowany na cmentarzu żydowskim przy ulicy Okopowej w Warszawie (kwatera 2, rząd 1). Jego pierwszą żoną była Maria Fryland, psycholog, a drugą Iza Bieżuńska (1917-1995), historyk, z którą wziął ślub w 1947 w Warszawie. [źródło: Wikipedia, Marian_Małowist]
